Verbonden partijen

WerkBedrijf
Voor WerkBedrijf was het door corona een jaar waarin de dienstverlening (tijdelijk) niet of in een andere vorm doorgang moest vinden. Vanuit het rijk is hiervoor aan de gemeenten compensatie beschikbaar gesteld, omdat sociale werkbedrijven noodgedwongen hun deuren tijdelijk geheel of gedeeltelijk moesten sluiten. Beoogde doelstellingen zijn niet gehaald en budgetten zijn niet geheel benut. In 2021 willen we een inhaalslag maken, de omstandigheden blijven echter zeer uitdagend. In 2020 hebben WerkBedrijf en sociaal bedrijf BlueView hun samenwerking fors uitgebreid. Alle 500 SW-medewerkers die op locatie Boekweitweg in de productie werken, worden gedetacheerd bij BlueView. Werkcoaches van WerkBedrijf blijven deze medewerkers begeleiden op het werk en houden ook in de gaten of het daarbuiten goed gaat. In 2020 zijn voorbereidingen getroffen om de module WerkBedrijf na een periode van 5 jaar te evalueren. Medio 2021 verwachten wij de resultaten van deze evaluatie met daarin aanbevelingen voor de doorontwikkeling van WerkBedrijf.

iRvN
Het jaar voor de iRvN is gekleurd door de Citrix- en corona-crisis. Daarmee is de aandacht voor de risico’s van cybercriminaliteit en informatieveiligheid in de spotlight gekomen en in het verlengde daarvan ons bestuurlijk handelen. Voor beide crises bleek de iRvN de zaken op orde te hebben. Samen met de gemeentelijke organisatie zijn waardevolle ervaringen opgehaald voor het aanscherpen van ons basis i-crisisproces en bleken we goed in staat werk vanuit thuis online te kunnen voortzetten. Hierbij was voldoende aandacht voor bewustwording bij medewerkers op hacking en phishing enerzijds en verhoging digitale vaardigheid anderzijds. Daarin heeft iRvN goede service en ondersteuning kunnen beiden. Ten slotte zien we dat de verdergaande digitalisering van onze bedrijfsprocessen tot een wijziging van de ondersteuningsbehoefte leidt. De rol van applicatiebeheer verschuift deels naar leveranciers. Terwijl de komende jaren voor iRvN de realisatie van ons kantoorautomatisering (privacyproof, informatieveilig, archiefwaardig) via de lijn van het landelijke programma Samen Organiseren tot stand gaat komen. Ten slotte zijn we in 2020 gestart met het evaluatie onderzoek (5 jaar werken met iRvN) die in 2021 tot een advies leidt over de doorontwikkeling van iRvN naar de toekomst toe. 

Ontwikkelingen en actualiteiten
Op 26 november 2020 is de nieuwe strategische agenda vastgesteld. Daarin staan vier thema’s centraal:

1. Economie en klimaat
2. Arbeidsmarkt en onderwijs
3. Leefbaarheid
4. Euregionale identiteit

Tegelijkertijd is er ook een nieuwe voorzitter van de Euregio Rijn-Waal benoemd, Thomas Ahls, de burgemeester van Alpen, gelegen in de Kreis Wesel. Burgemeester Bruls is nog steeds vice-voorzitter.

In december 2020 is het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) van de Europese commissie vastgesteld. In deze meerjarenbegroting is opgenomen welk bedrag er per Europees financieringsinstrument beschikbaar is. Voor de grensoverschrijdende samenwerking in het Nederlands-Duitse grensgebied is met name het INTERREG-programma van belang. Over de hoogte van het bedrag voor Nederland en Duitsland wordt het eerste half jaar van 2021 onderhandeld tussen de lidstaten. Waarschijnlijk zal in het najaar 2021 het definitieve INTERREG-programma worden vastgesteld en kunnen maatschappelijke organisaties, bedrijven, kennisinstellingen en lokale overheden aanvragen doen voor de (co)financiering van projecten.  

uitbreiding aantal aandeelhouders
In 2020 is gemeente Mook en Middelaar toegetreden als aandeelhouder van Dar. Dar NV is nu eigendom van 7 gemeenten.

contract afvalinzameling en beheer openbare ruimte
Voor Nijmegen heeft Dar in 2020 uitvoering gegeven aan het contract voor afvalinzameling en beheer van de openbare ruimte. Qua afvalbeheer is 2020 een bijzonder jaar geweest. Door het coronavirus moesten veel mensen thuis verblijven hetgeen heeft geleid tot een grote druk op de regionale milieustraten en de inzamelvoorzieningen in de stad. Welke effecten dat heeft gehad op de inzamelresultaten van 2020 moet nog blijken.

doelstellingen afvalscheiding en recycling
DAR stelt zich tot doel met alle gemeenten minimaal de landelijk wettelijk doelstellingen te realiseren voor afvalscheiding en recycling. In 2019  is met 72% hergebruik geen progressie geboekt in vergelijk met 2018. Een volgende stap zal moeten komen uit de gescheiden inzameling en verwerking van luiers. Met het besluit van ARN medio 2020 om de innovatieve proefinstallatie voor de verwerking van luiers op te schalen, komt deze stap binnen bereik. De gemeenten uit de regio Nijmegen kunnen naar verwachting vanaf medio 2021 luiers ter verwerking aanleveren. Samen met gemeenten is Dar in 2020 begonnen om de inzamelstructuur vorm te geven en de gemeentelijke besluitvorming hierover voor te bereiden.

verbetering kwaliteit ingezamelde grondstoffen
Dar en de regiogemeenten hebben in 2020 het project “Verbetering kwaliteit grondstoffen” opgezet. Doel is de kwaliteit van ingezamelde herbruikbare stromen te verbeteren door een maatwerkgerichte aanpak die per gemeente of stadsdeel én per afvalstroom kan verschillen. Het project richt zich primair op de stromen GFT, textiel en plastic+.

verantwoordelijkheid voor ingezameld plastic+
Verder is per april 2020 de contractstructuur voor de inzameling en verwerking van plastic+ gewijzigd. In de nieuwe situatie zijn gemeenten niet langer verantwoordelijk voor de gehele afvalketen, maar beperkt deze zich tot de inzameling van het plastic+ . De verantwoordelijkheid voor de verwerking en vermarkting hiervan ligt bij de verpakkende industrie. Dit sluit beter aan bij het wettelijke kader van partijen in de afvalketen en leidt er toe dat sneller ingespeeld kan worden op technologische ontwikkelingen en de vraag vanuit de markt. De administratieve belasting voor gemeenten is hiermee eveneens tot een minimum teruggebracht.

inzameling oud papier
In de binnenstad is de inzamelfrequentie van het huishoudelijk oud papier in 2020 verhoogd van 1x per maand naar 1x per week. Aanleiding was dat de inzameldagen en –tijden van bedrijfsmatig oud papier door een commerciële inzamelaar waren gewijzigd. Doordat veel bewoners en bedrijfjes blijkbaar gewoon waren geworden om hun eigen oud papier in deze inzamelrondes mee te geven, leidde deze wijziging in inzameldagen tot een grote mate van overlast van achterblijvend papier in de openbare ruimte.  Met de wekelijkse inzameling van huishoudelijk oud papier is de overlastproblematiek opgelost en het inzamelresultaat van oud papier ook fors toegenomen.

integraal beheer openbare ruimte
Het groenonderhoud en beheer van de parken is in 2020 ondergebracht bij Dar. Verder is in 2020 besloten het onderhoud van grijs en groen van stadsdeel Dukenburg vanaf 2021 uit te laten voeren door Dar zodat ook hier een meer integraal beheer van de openbare ruimte zal gaan plaatsvinden.
Qua straatreiniging is in 2020 het reinigen van kolken uitbesteed aan een externe marktpartij onder regie van Dar.

In 2020 zijn grote stappen gezet richting de omvorming van de lichte samenwerkingsvorm naar een volwaardige GR. Eind 2020 is de nieuwe GR Groene Metropoolregio Arnehm Nijmegen door alle gemeenteraden vastgesteld. Momenteel wordt gewerkt aan de verdere opbouw en inrichting van de organisatie en de opgaven.  Burgemeester Bruls is benoemd tot voorzitter van de GR.

The Economic Board
The Economic Board zorgt voor het aanjagen van economische groei en voor de profilering van de regio in onder andere Den Haag, Düsseldorf en Brussel. De inzet van de Board is gericht op het versterken van de topsectoren Health, Energy en Food en de cross-overs daartussen. In het nieuwe Strategisch Plan 2020-2025 van The Economic Board is deze missie vastgelegd. In de afgelopen jaren is de missie van The Economic Board met een bijdrage vanuit het Gemeenschappelijk Orgaan regio Arnhem-Nijmegen ondersteund. Binnen de nieuwe regionale samenwerking van de Groene Metropoolregio wordt dit voortgezet. The Economic Board zal dan met haar activiteiten een belangrijke bijdrage leveren aan de opgave ‘Productieve Regio’

De GR draait een grondexploitatie met een positief financieel resultaat. Mogelijke tussentijdse winstuitkeringen, zoals de in dit jaar uitgekeerde som van € 1,5 miljoen per partij, zijn afhankelijk gemaakt van het resultaat en worden tussen de twee gemeente verdeeld.
De hoeveelheid uitgeefbaar terrein in eigendom van de GR is door succesvolle uitgifte de afgelopen jaren tot een minimale hoeveelheid afgenomen. De actuele voorraad is eind 2020 circa 4 hectare.
Er zijn geen grote beslissingen, buiten opheffing van de GR, aan de orde. Binnen de GR is recent besloten om de eisen van het Waterschap Rivierenland op het gebied van riooltechniek in te willigen. Dit door een aantal aanpassingen in het rioleringssysteem door te voeren op zowel Nijmeegs als Wijchens grondgebied. Gelet op het feit dat, ondanks het grotendeels overgedragen zijn van het openbaar gebied, op grondgebied van beide gemeenten aanpassingen moeten plaatsvinden en dat het gaat om ingrepen die mogelijk al bij de initiële aanleg gedaan hadden moeten zijn, is besloten die aanpassingen voor rekening van de GR uit te laten voeren.
Verder is mogelijk in het kader van de verbetering veiligheid voor het fietsverkeer binnen Bijsterhuizen nog de aanleg van een fietsstrook in fase 7 nodig. Dit wordt momenteel nader uitgewerkt.
Verder is door het DB van de GR ambtelijk opdracht gegeven de opheffing van de GR voor te bereiden. Door de succesvolle verkopen van de laatste jaren loopt de verkoop vooruit op de prognoses en zal een exploitatieduur tot 2025 wellicht niet nodig zijn en zal de exploitatieduur verkort kunnen worden.

De BVO DRAN is verantwoordelijk voor het contractmanagement en (financieel) beheer van de uitvoering van het regionale doelgroepenvervoer, dat opereert onder de naam ‘Avan’. De contracten tussen AVAN en de vervoerders zijn in 2020 opnieuw aanbesteed. Binnen AVAN kennen we het vraagafhankelijke vervoer (Wmo vervoer) en het routevervoer (leerlingenvervoer). Nijmegen heeft het leerlingenvervoer sinds 1 augustus ingebracht bij AVAN. Het inbrengen en het bundelen van verschillende vervoersoorten brengt in theorie financiële voordelen. Door de grotere omvang kan er voordeliger worden ingekocht. Of dit uiteindelijk ook een financieel voordeel laat zien is nog de vraag, omdat we ook zien dat de Wmo doelgroep die gebruik maakt van vraagafhankelijk vervoer groeit. Een van de oorzaken zal de vergrijzing zijn. Binnen AVAN zijn we met een breed marktonderzoek bezig naar kosten beheersende maatregelen die ingezet zouden kunnen worden, uiteraard met behoud van kwaliteit van het vervoer. Daarnaast heeft ook het doelgroepenvervoer te maken gehad met de coronapandemie waardoor de vervoerders niet de beloofde ritten, met bijbehorende omzet, hebben kunnen vervoeren. We zijn continue in gesprek met vervoerders om er voor te zorgen dat er ook na de coronapandemie een gezond doelgroepenvervoer bestaat. Dit kan er o.a. voor zorgen dat eventuele contracteisen, zoals investeringen op het gebied van duurzaamheid/zero emissie op de langere baan worden geschoven.
Voor het vraagafhankelijk vervoer is sprake van een open einde systematiek. Deze systematiek betekent dat de kosten oplopen wanneer een gemeente meer inbrengt of dat er in een periode meer ritten hebben plaatsgevonden dan begroot. Dit brengt een financieel risico met zich mee. Dit risico verwachten wij in 2021 nog op te kunnen vangen binnen het budget vervoersvoorzieningen. Voor 2022 en verder is dit nog onzeker.

Meerjarenstrategie
De Meerjarenstrategie 2020-2023 van de GGD Gelderland Zuid is op 2 april 2020 vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de GGD Gelderland Zuid.

Covid-19
De GGD heeft begin 2020 een interne crisisorganisatie opgericht voor haar taken op het gebied van testen en bron- en contactonderzoek. De verwachte financiële gevolgen door Covid-19 zijn voor de GGD Gelderland Zuid geraamd op € 22.113.000,- voor 2020. Dit betreft naast extra lasten (testen en BCO) ook derving van inkomsten. Met VWS, VNG en GGD GHOR Nederland zijn afspraken gemaakt over de compensatie van de kosten die de GGD maakt t.b.v. COVID-19. Uitgangspunt is volledige vergoeding door het Rijk van de gemaakte kosten.
In verband met sluiting van scholen, consultatiebureaus en kinderopvangcentra zijn achterstanden opgelopen in de JGZ dienstverlening. Dit geldt eveneens voor diensten als toezicht op kinderopvangcentra, TBC-bestrijding e.d.. De achterstanden worden waar mogelijk in 2021 ingehaald.

Veilig Thuis

Begin 2020 zijn de geactualiseerde samenwerkingsafspraken Veilig Thuis en regiogemeenten vastgesteld.
Bij de vaststelling van de programmabegroting 2020 (medio 2019) zijn niet alle extra geclaimde kosten voor Veilig Thuis geaccepteerd omdat de mate van de groei van het aantal meldingen onwaarschijnlijk leek. Medio 2020 is alsnog een begrotingswijziging Veilig Thuis ingediend, wegens het toenemend aantal meldingen, en akkoord bevonden door het AB GGD. Deze wijziging bestond uit een structureel en een a-structureel deel.
Het Rijk heeft via haar Voorjaarsnota 2020 € 38,6 miljoen structureel extra middelen voor Veilig Thuis beschikbaar gesteld. In de septembercirculaire 2020 is de verdeling per gemeente bekend gemaakt. De middelen zijn uitgekeerd via de Decentralisatie Uitkering Vrouwen Opvang (DUVO). Centrumgemeente Nijmegen kan deze middelen inzetten voor de regio. De middelen zullen aangesproken worden om eventuele toekomstige tekorten op Veilig Thuis op te vangen.
De regionale aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Gelderland Zuid 2017-2020 is eind 2020 geëvalueerd.

Wvggz
Met ingang van 2020 is de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg in werking getreden. Taken die voortvloeien uit deze wet die bij de GGD zijn belegd, zijn : het in behandeling nemen van meldingen in het kader van de Wvggz door inwoners en professionals en de triage van deze meldingen; het horen bij het voornemen om een crisismaatregel te nemen; het uitvoeren van verkennend onderzoek naar aanleiding van een melding in het kader van de Wvggz.
De taken zijn uitgevoerd binnen de afgesproken kaders. Een deel van de niet gebruikte middelen zijn met instemming van het AB GGD overgeheveld naar 2021. Mogelijk is het aantal meldingen in 2020 lager geweest door de corona pandemie. In 2021 wordt de uitvoering van de Wvggz (met daarin de taakuitvoering door de GGD) geëvalueerd.

Nieuwbouw GGD
Door de Covid-19 crisis start de bouw later dan gepland. De gevolgen van de 1,5 meter samenleving in relatie tot de nieuwbouw zijn in het afgelopen jaar verkend.

Krapte arbeidsmarkt

Door de krapte op de arbeidsmarkt is het aantrekken van nieuwe medewerkers lastiger worden. De kosten om leemtes in de planning te ondervangen met tijdelijke inhuur van medewerkers nemen toe en de inspanning die geleverd wordt om het verloop van medewerkers op te vangen, is groot.
Algemene reserve
De algemene reserve van de GGD is onvoldoende om alle risico’s van de GGD af te dekken. Bij de bepaling van onze gemeentelijke risico’s houden wij rekening houden met ons aandeel in de risico’s van de GGD, voor zover deze de algemene reserve overstijgen. De verwachting is dat de GGD het jaar positief zal afsluiten met een bedrag van ongeveer € 400.000. Dit zal aan de Algemene Reserve toegevoegd worden.

Indexering

De indexering van de uniforme inwonersbijdrage voor de GGD 2020 bedroeg 2,94%. De gemeentelijke begroting 2020 is conform het door de raad vastgestelde indexeringspercentage met 2,3 % geïndexeerd. Dit percentage is niet gelijk aan dat van de GGD. Hiervan is in de zomernota melding gemaakt.

rol van de Marn
Met het uittreden van regio de Vallei en regio Rivierenland als aandeelhouders van ARN in 2019 waren er nog twee aandeelhouders: de MARN en Remondis. Deze ontwikkeling is voor de MARN reden geweest zich te bezinnen op haar eigen toekomstige rol en relatie tot ARN en Remondis. Daartoe is een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke rol van de MARN en ARN in de regionale energietransitie en wat dit betekent voor de onderlinge verhoudingen. De uitkomst van dit proces was dat de MARN-gemeenten een duidelijke strategische meerwaarde zien in het aandeelhouderschap in en partnerschap met ARN om de energietransitie in de regio mede vorm te kunnen geven. Dit heeft er tevens toe geleid dat de MARN in 2020 een aandeelhoudersbelang van 51% heeft genomen in ARN en Remondis 49%. De statuten en aandeelhoudersovereenkomst statuten zijn hierop aangepast en vastgesteld. De samenwerking en activiteiten met het oog op de energietransitie moeten nog verder moeten worden vormgegeven.

afval-aanleveringsovereenkomst met ARN
Naast aandeelhouder is de MARN ook klant van ARN bv en heeft een afval-aanleveringsovereenkomst met ARN. Elke 5 jaar bestaat de mogelijkheid deze overeenkomst op te zeggen (met een opzegtermijn van 5 jaar). In het licht van de verdergaande samenwerking tussen ARN en MARN is in 2020 van deze opzegmogelijkheid geen gebruik gemaakt waardoor de overeenkomst in elk geval tot en met 2025 doorloopt.

verwerking van luiers en incontinentiemateriaal
ARN heeft in 2019 een proefinstallatie gerealiseerd voor de milieuvriendelijke verwerking van luiers en incontinentiemateriaal. Deze installatie heeft een uitvoerig testprogramma doorlopen dat in 2020 succesvol is afgerond. Medio 2020 heeft ARN een definitief besluit genomen voor verdere opschaling van deze installatie. De MARN-gemeenten kunnen naar verwachting medio 2021 luiers en incontinentiemateriaal bij de ARN aanleveren. De gemeenten zijn in samenwerking met Dar bezig met de uitwerking van de inzamelstructuur en de gemeentelijke besluitvorming.

ontvangen aflossing lening over verkoop gronden
In 2017 zijn de gronden van de GR MARN  verkocht aan ARN bv voor een bedrag van € 11,5 mln. De MARN heeft sindsdien geen gronden meer in bezit. De ARN heeft de aankoop gefinancierd door een langlopende lening bij de MARN af te sluiten. Hiervoor betaalt de ARN € 0,8 mln jaarlijks gedurende 20 jaar. Doordat er geen inkomsten uit huur en pacht meer worden ontvangen, zullen vanaf 2037 geen middelen beschikbaar komen voor de MARN.

Bij de ODRN zien wij veel ontwikkelingen op het gebied van veranderingen van rijksbeleid en wetgeving. Daarnaast werkt de ODRN aan het optimaliseren van haar eigen organisatie en de daarbij behorende processen.
De belangrijkste punten worden hieronder weergegeven.

1. De productie van de ODRN laat al enige jaren groei zien voor Nijmegen; ook in 2020 was hier sprake van. Dat betekent dat er meer aanvragen worden ingediend waarvoor Nijmegen leges in rekening mag brengen. Ondanks de COVID-19-pandemie, bleef de productie groeien. Welke effecten de pandemie gaat hebben op de productie van 2021 blijft ongewis. We monitoren daarom continu de realisatie en of de begroting gedekt wordt door legesopbrengsten.
2. Omgevingswet 2022; In de loop van 2021 zal blijken of daadwerkelijk de Omgevingswet per 1 januari 2022 in werking treedt. Met deze wet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Evenals afgelopen jaar blijkt dat veel gemeenten in Nederland nog niet klaar zijn voor de uitvoering ervan. Met de ODRN worden al volop voorbereidingen getroffen voor de uitvoering van de Omgevingswet. Er is een regionaal team Omgevingswet in het leven geroepen die de voorbereidingen en implementatie van de betreffende wet voor haar rekening neemt.
3. Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb); een nieuw stelsel van bouwtoezicht moet tegelijk met de Omgevingswet in werking gaan treden (1 januari 2022). De gemeente blijft het bevoegd gezag, maar de rol bij vergunningverlening, toezicht en handhaving verandert. Op landelijk niveau loopt de discussie over de overdracht van (meer) taken naar omgevingsdiensten.
4. Met ingang van 2016 werkt de Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) met outputfinanciering. We monitoren de systematiek gezamenlijk in de periodieke overleggen, zodat we tijdig bij kunnen sturen waar nodig. In 2020  is meer aansluiting gezocht bij de begrotingscyclus van de deelnemende gemeenten en er zijn vaste rapportagemomenten benoemd. Ook de totstandkoming van de werkplannen heeft een nieuw proces gekregen waarbij al in het begin van het jaar een eerste advieslijst wordt opgesteld zodat in de begroting al meer zekerheid is over de te volgen koers.
5. Om, in het licht van de veelheid van taken, de organisatie van de ODRN verder te professionaliseren wordt er in drie sporen gewerkt aan de samenwerking tussen de diverse opdrachtgevers en de ODRN. Deze sporen zijn: Gezamenlijkheid, Zakelijkheid en Nieuwe Ontwikkelingen waaronder opgaven zijn benoemd. Hierbij kent het Bestuur van de ODRN nauwe betrokkenheid. In 2021 zal dit verder uitgewerkt worden. Dit draagt bij aan een gezonde, financiële situatie van de ODRN. De deelnemende gemeenten hebben financieel bijgedragen aan deze agenda en nemen deel in de diverse werkgroepen, onder leiding van bestuursleden van de GR.
6. Een onderdeel van het kamerverhuurbeleid is het aanpakken van illegale kamerverhuur. In 2020 zijn er in Nijmegen grote aantallen dossiers aangereikt die controle behoeven door de ODRN. We zoeken samen met de ODRN naar een goede werkwijze om deze dossiers zorgvuldig af te handelen. Hierbij is de uitspraak van de Raad van State ten aanzien van het gemeentelijk beleid cruciaal. Na deze uitspraak in 2021 zal Nijmegen een nieuwe koers bepalen voor de handhaving.

OBW heeft tot taak het stadsdeel Waalfront risicodragend te ontwikkelen en te realiseren. De grex 2020 is op 28 oktober 2020 definitief vastgesteld. Het totale woningbouwprogramma bestaat uit ca. 2200 woningen. Het onderdeel Handelskade is opgeleverd. In het deelgebied Batavia is voor een groot deel reeds opgeleverd. Het bestemmingsplan voor Dijkkwartier Oost is inmiddels onherroepelijk geworden en er is gestart met de bouw. Het bestemmingsplan voor Waalkwartier is eind 2020 in procedure gegaan, de planontwikkeling voor de eerste blokken en Honig is in volle gang.

De huidige business case van Indigo richt zich op de Waalsprong en Waalfront.
Conform de afspraken gemaakt met Indigo wordt de begroting en de business case van Indigo aangepast op een nieuwe planning. Daarbij wordt de vertraging van de woonaansluitingen op het warmtenet - ten opzichte van de oorspronkelijke business case - verwerkt. We verwachten nog altijd een sluitende business case, mede gezien de voortgang in de concessiegebieden Waalsprong en Waalfront.
De komende jaren behoren de geplande uitbreidingen naar Dukenburg en de Binnenstad van Nijmegen tot een mogelijke groei voor Indigo.