Het jaar 2020 startte met een gunstige uitgangspositie. Er was sprake van economische groei en daarmee groeiende werkgelegenheid. De COVID-19 crisis bracht daar al in maart verandering in. Sindsdien loopt landelijk de werkgelegenheid terug. Mensen verliezen hun baan of dreigen die te verliezen. Het aantal mensen met schulden neemt toe, vooral onder jongeren en ZZP’ers. Ten opzichte van landelijk vallen de gevolgen in Nijmegen relatief gezien (nog) mee. Maar iedereen die zijn of haar baan verliest of terecht komt in armoede, is er één teveel. Vooruitlopend op een mogelijke boeggolf in 2021 hebben we dan ook afgelopen jaar al diverse maatregelen genomen.
Werk
We hebben naast de regionale dienstverlening van het WerkBedrijf ook lokale accenten gelegd
Dit deden we begin december. De Dienstverleningsovereenkomst (DVO) met WerkBedrijf komt voort uit het arbeidsmarktbeleidsplan. We hebben extra aandacht voor mensen die door de coronacrisis dit jaar in de bijstand terecht zijn gekomen en voor de mensen met een Tijdelijk Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (Tozo). Aan de hand van een lokale keuzekaart konden gemeenten lokale accenten aanbrengen. In de keuzekaart voor Nijmegen hebben we extra aandacht voor jongeren en ouderen opgenomen.
We zijn gestart met de Regionale Tafel Arbeidsmarkt
Om samenwerking in de regio te stimuleren en nieuwe projecten te ontwikkelen is de Regionale Tafel Arbeidsmarkt (RTA) ontstaan. Binnen deze regionale tafel werken ondernemers, onderwijs en overheid (gemeenten, UWV en Werkbedrijf) nauw samen met als doel om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Onder de regie van de RTA worden verschillende projecten opgezet en uitgevoerd vanuit verschillende financiële middelen vanuit het Rijk en de Provincie. Zo is er het regionale actieplan ‘Perspectief op Werk’ (PoW). Vanuit PoW zetten we in op verschillende projecten om kwetsbare werkzoekenden aan het werk te helpen zoals kansberoep projecten. Daarnaast is er het actieplan overbruggingsfase corona waarin wordt ingezet op om- en bijscholing aan de hand van scholingsvouchers. Ook stimuleren we vanuit PoW de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt door middel van het opzetten van hybride leeromgevingen. De coronacrisis heeft in 2020 invloed op de uitvoering van de projecten gehad. Een deel is vertraagd en pakken we verder op in 2021. Ook starten er in 2021 enkele nieuwe projecten onder regie van de RTA.
We verbeteren de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt
De samenwerking tussen onderwijs en de arbeidsmarkt werd op verschillende manieren vormgegeven. Door middel van het programma voortijdig schoolverlaten hebben gemeenten in het Rijk van Nijmegen en onderwijsbesturen afgesproken om de komende jaren extra te investeren in een aantal samenhangende maatregelen: samenwerken op instroom en doorstroom, versterken zorgteams op school, tijdelijke opvangvoorzieningen en blijvend contact na onderwijs. Daarnaast wordt er in de regionale tafel arbeidsmarkt (RTA) in verschillende projecten ingezet op de aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt met name op het gebied van het creëren van extra stage- en leerwerkplekken. Dit alles met als doel zoveel mogelijk jongeren de arbeidsmarkt te laten betreden met een diploma en zoveel mogelijk jongeren duurzaam aan het werk te helpen.
Inkomen
Het onderzoek naar de Proef met bijstand is afgerond; de intensieve groepsgewijze begeleiding zetten we door
De proef bevestigde dat de groep in de bijstand die moeilijk naar werk te bemiddelen is een zeer kwetsbare groep is. Verder liet de proef zien dat er problemen ontstaan met verrekeningen en toeslagen bij inkomsten uit deeltijdwerk en dat er bescheiden maar interessante positieve resultaten gehaald zijn door met name de intensieve groepsgewijze begeleiding. Om zoveel mogelijk mensen te helpen richting werk zetten we naar aanleiding van de uitkomst van de proef de groepsgewijze begeleiding in 2021 voort.
We bieden Nijmeegse bijstandsgerechtigden met inkomsten uit deeltijdwerk ondersteuning
In 2020 besloten we daarvoor aan te sluiten bij de VNG en de gemeenten Utrecht en Rotterdam op de ontwikkeling van het Huishoudboekje middels een 1-jarige pilot. De start van de pilot loopt vertraging op door onvoorziene technische complicaties. Er wordt hard gewerkt om op korte termijn te starten. Met het Huishoudboekje bieden we Nijmeegse bijstandsgerechtigden met inkomsten uit deeltijdwerk financiële stabiliteit en inkomenszekerheid.
We ondersteunen inwoners die niet voldoende inkomen hebben om te kunnen voorzien in hun levensonderhoud met een bijstandsuitkering
Op 1 januari 2021 ondersteunden we 7.398 mensen met een uitkering. Dit aantal lag hoger dan het aantal op 1 januari 2020. Toen telde ons bestand 7.125 uitkeringen (PW, IOAW, IOAZ, Bbz). We zagen met name een grote stijging in de maanden april tot en met juli, veroorzaakt door nieuwe PW-uitkeringen. Gedurende deze maanden was de instroom hoog en de uitstroom laag. Vanaf augustus is weer een daling ingezet, met name door een lagere instroom. De uitstroom naar werk was in 2020 lager dan in 2019 en 2018. Ook hierop had de coronacrisis invloed.
We zorgen voor adequate ondersteuning aan zelfstandig ondernemers in coronatijd
Hiervoor voerden we in 2020 de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) en verruimde maatregel woonkostentoeslag uit. Zzp’ers die door de coronacrisis hun inkomen zagen wegvallen konden een beroep doen op deze uitkering. Zo ook op de verruimde maatregel voor woonkostentoeslag. Met het uitvoeren van deze regelingen zorgden we ervoor dat zzp’ers in hun levensonderhoud konden blijven voorzien. In 2020 hebben we met de Tozo regeling 3.517 zzp’ers bereikt. Van de verruimde maatregel woonkostentoeslag hebben in 2020 62 zelfstandigen gebruik gemaakt.
Armoedebestrijding
We zijn gestart met een nieuwe busregeling voor mensen met een laag inkomen
In 2020 hebben 9590 mensen een busvoordeelabonnement aangeschaft. Het animo voor deze regeling is groot. Voor een eigen bijdrage van 15 euro konden deze mensen het hele jaar in daluren reizen in Nijmegen en enkele omliggende gemeenten. Dit vergrootte de participatiemogelijkheden van deze doelgroep. Vanwege corona is de geplande evaluatie naar de ervaringen en resultaten van deze nieuwe regeling uitgesteld naar 2021.
We verbeteren de toegang tot ons armoedebeleid en hebben extra aandacht voor specifieke doelgroepen
In september werd het nieuwe beleidskader ‘Armoede Agenda Nijmegen 2020-2024’ vastgesteld. Ruim 17.700 huishoudens in Nijmegen hebben een laag inkomen. Met de huidige minimaregelingen kunnen, volgens het Nibud, de meest voorkomende huishoudtypen in Nijmegen van dit inkomen rondkomen. Het is daarbij wel van belang dat inwoners gebruik maken van alle regelingen die lokaal en landelijk aangeboden worden en er geen schulden zijn. Met het nieuwe beleidskader gaan we door vanuit deze sterke basis en zetten we in op het vergroten van het bereik. Dit doen we onder andere door de toegang tot ons armoedebeleid te vereenvoudigen. Daarnaast hebben we aandacht voor specifieke doelgroepen zoals gezinnen en werkenden met een laag inkomen. Andere belangrijke speerpunten in de armoedeagenda zijn de aanpak van kinderarmoede en het terugdringen van de gevolgen van armoede op de gezondheid van inwoners met een laag inkomen.
We bevorderen het juist gebruik van landelijke toeslagen
Het landelijke toeslagensysteem van de Belastingdienst zorgde voor problemen bij onze inwoners. Om die reden startten we met een pilot Toeslagencheck door de Sociaal Raadslieden om het juist gebruik van landelijke toeslagen te bevorderen. In 2020 werden ruim 80 mensen geholpen via de Toeslagencheck. Deze pilot loopt door tot eind 2021, voor die tijd evalueren we de regeling en onderzoeken we of en hoe we hieraan vervolg geven.
Schuldhulpverlening
De resultaten op schuldhulpverlening zijn opgenomen in het programma Welzijn, Wijkontwikkeling en Zorg.
Corona
De coronacrisis heeft voor een deel van de inwoners van Nijmegen (grote) financiële gevolgen. Met regelingen zoals de Tozo, de verruimde woonkostentoeslag maar ook noodsubsidies aan de Vincentiusvereniging Nijmegen hebben we ervoor gezorgd dat mensen in ieder geval hun huis niet kwijt raakten en over voldoende eten konden beschikken. Ook werd door de sluiting van scholen duidelijk dat lang niet alle gezinnen beschikten over een computer of laptop. Samen met Stichting Leergeld hebben we ervoor gezorgd dat kinderen zo snel mogelijk over een laptop konden beschikken om zo in ieder geval het thuis onderwijs te kunnen volgen.
De coronacrisis had ook een grote impact op het domein werk. In de 35 arbeidsmarktregio’s die Nederland telt is de werkeloosheidswet (afgekort WW) aanzienlijk gestegen. In Midden-Gelderland steeg de WW echter minder hard en de stijging in Rijk van Nijmegen is in vergelijking tot andere regio’s beperkt gebleven. Dit komt met name doordat de branches Zorg en Welzijn zijn oververtegenwoordigd in Rijk van Nijmegen. De verwachting is echter dat de WW ook in onze regio zal toenemen. De invloed van de coronacrisis zagen we duidelijker terug in de uitstroom naar werk bij het WerkBedrijf Rijk van Nijmegen. Voor de coronacrisis waren er veel openstaande vacatures en was de arbeidsmarkt krap. Door de coronacrisis was er een afname van vacatures en vraag naar personeel in de meeste sectoren terwijl er meer kandidaten gebruik maken van de dienstverlening van WerkBedrijf. In totaal zijn er in 2020 door WerkBedrijf 634 kandidaten uitgestroomd naar betaald werk. Dit aantal ligt lager dan in 2019, toen waren dit er namelijk 737. In 2020 zijn 293 Nijmegenaren (tegenover 311 in 2019) actief geweest binnen ‘Op weg naar werk’ (voorheen arbeidsmatige dagbesteding). Eind 2020 waren 917 (tegenover 965 in 2019) SW-medewerkers bij WerkBedrijf in dienst.